رد شدن به محتوای اصلی

آلبرت انشټین څوک و؟





لیک: ډاکټر اریک اوبلاکر
ژباړه: فهیم سپین‌غر

ستر فزیکپوه البرت انشټین په ۱۸۷۹ کال کې د جرمني په اولم ښار کې وزېږېد، په مونیخ ښار کې ستر شو او په پنځلس کلنۍ کې سوئس ته ولاړ. په ۱۹۰۲ میلادي کال کې دغه محجوب او شرمېدونکي ځوان د بُن ښار د اختراعاتو د ثبت په اداره کې د درېیم درجه کارپوه په توګه دنده پیل کړه. په هغه وخت کې هیچا فکر نه کاوه چې درې کاله وروسته به، نوموړی د خپلې (نسبیت تئورۍ) او نورو علمي کارونه په مرسته ټولې نړیوالې معادلې بدلوي.

۱۹۰۵ کال به د نوي فزیک په تاریخ کې تر ټولو مهم کال پاتې شي. انشټین په دغه کال کې نه یوازې ( خاص نسبیت تئوري) د علم نړۍ ته وړاندې کړه، بلکې د دوو نورو کارونه په مرسته یې د اتومي او ذره‌يي فزیک بنسټ هم کېښود.
انشټین ډېر ژر نړیوال شهرت او اعتبار ترلاسه کړ. په ۱۹۱۴ کې یې د (کایزر ویلهم) فزیک مؤسسې مسئولت ومنلو. په ۱۹۱۵ کال کې یې (عام نسبیت تیوري) مطرح کړه او په ۱۹۲۱ کال کې په فزیک کې د نوبل جایزه ترلاسه کړله. انشټین په ۱۹۳۳ کال کې له ډېرو نورو پوهانو او لیکوالانو سره جرمني چې هغه مهال د څېړنو نړیوال مرکز و، پرېښود او امریکې ته کډه شول.


د ځینو خلکو له نظره، اتومي بم چې په دویمه نړیواله جګړه کې استعمال شو او ظاهراً د انشټین د عقاید پر اساس جوړ شوی و، د دغه ستر فزیکپوه په علمي کارونو بد سیوری وغورځوو.

انشټین د خپل عمر وروستي کلونه د امریکې په پرنسټون ښار کې تېر کړل. ده په دغه ښار کې خپل ډېر وخت د خپلې تئورۍ( د ټولو طبیعي قوو وحدت) په بشپړولو کې تېر کړ. البرټ انشټین د ۱۹۵۵ کال د اپریل په ۱۸ مړ شو.

*ژباړن: البرت انشټین شدیداً په سوسیالیزم باورمند و، او دغه انساني فکر ته یې د امپریالیزم په قلب( امریکې) کې د خپل وس مطابق هڅې وکړې.

نظرات

پست‌های معروف از این وبلاگ

نړۍ څنګه منځته راغلي؟

  لیک: سټیفن هاوکېنګ ژباړه: فهیم سپین‌غر    هاملیت ویل، ” کولی شم په یوه چهارمغز کې ایسار شم، او ځان د بې پایه فضا پاچا وګڼم ” فکر کوم موخه یې دا وه چې که څه هم موږ انسانان(په ځانګړي ډول زه) له فزیکي پلوه دېر محدود یو. خو زموږ ذهن آزاد دی چې ټول کائنات وڅېړي، او په زړورتیا هغه ځایونو ته ولاړ شي چې ان ( Star Trek ) هم نشي ورتللی[ستار‌تریک، د ساینس‌فیکش ژانر ویډیويي لړۍ ده]. آیا نړۍ بې انتها ده، یا یوازي ډېره ستره ده؟ آیا نړۍ پیل لري؟ آیا نړۍ به تل‌ شته وي یا به د ډېرې مودې لپاره وي بیا به له منځه ځي؟ څنګه زموږ محدود ذهن، نامحدوده نړۍ درک کولی شي؟ آیا په دې هکله زموږ هڅه هم تظاهر او مدعا نه ده؟    که د پرومتئوس په برخلیک د اخته کېدو خطر ومنم ( چې د انسان د استفادې لپاره یې د لرغوني خدای له خولې اور پټ کړ)، نو باور لرم چې موږ کولی شو نړۍ وپېژنو او د پېژندلو هڅه یې باید وکړو. پرومتئوس یې ابداً په زنځیر له ډبرې سره جزايي تړلی و، خو له نیکه‌مرغه د هرکول په مرسته راخوشې شو. موږ د نړۍ د درک په هکله ډېر پرمختګ کړی. خو لاهم له نړۍ بشپړ انځور نه لرو. خوښیږي مې دا...

تلویزیون ملی افغانستان

من و ژاله سرمست محصل فزیک-نجوم پوهنتون (یل)، به نماینده ګی از انجمن نجوم افغان در مورد فعالیت های این انجمن در برنامه صبح بخیر تلویزیون ملی دعوت شده بودیم. حین قدم زدن در دهلیزهای رادیو تلویزیون یادم آمد که همین دیوارها، باری صدای پای هنرمندان شقیقه درشت و حنجره طلایی همچون احمدظاهر و ممثلین خوش سیما و قد بلند همچون فضل رحیم سیلی و رهبران عدالت‌پسند و وزیران کارکن ایشان را انعکاس داده و امروز صدای پای من را منعکس میکند. شانه هایم را زیر بار ګران احساس میکردم و سخت زیر تاثیر بودم. احساس میکردم کاری میکنم که اصلا از توان پوره نیست. چون همین سټیشن پنجاه سال قبل به فضا نشینان پیام های کِشت، محبت و خنده ممثلین را ارسال می‌نمود، درین روزها پیام های کُشت، نفرت و ګریه های مجروجین را ارسال می‌نماید. ما چقدر به عقب رفتیم... ما چقدر به عقب رفتیم

د راتلونکې وړاندوېنه کولی شو؟

  لیک: سټیفن هاوکینګ ژباړه: فهیم سپین‌غر    پخوا زمانو کې، نړۍ په بشپړ ډول تصادفي/خپل‌سرې ګڼل کېدله. ناورینونه لکه سېلاب، طاعون، زلزلې او اورغورځونې بې‌دلیله ګڼل کیدل او وړاندوېنه یې نه کېدله. لومړنیو انسانانو دغه شان طبیعي پدیدې د خدایانو او الهو له لورې ګڼلې. د دوی د خدایانو کارونه د وړاندوېنې نه وو. په هیڅ صورت نه پوهېدل چې خدای به څه پېښ کړي. معبدونو ته د تحفو په وړلو او ښه عمل ترسره کولو سره به دوی د خدای پام ځانته اړولو. ډېري کسان لا هم په همدې باور دي او هڅه کوي د خدای په خوشالولو سره خپل تقدیر ښه کړي. دوی په آزموینه کې د بریالي کېدو او ښې نُمرې ترلاسه کولو لپاره، ښه کارونه او مهربانه چلن کوي.    سوکه سوکه د طبیعت منظم تکرارېدونکې پدیدو ته د خلکو پام شو. دغه تکرارېدونکې پديدې د آسماني اجسامو په حرکت کې بېخي څرګندې وې. ځکه خو ستورپوهنه له تاریخي پلوه لومړی علم ګڼل کیږي. کابو درې سوه کاله پخوا نیوټن ستورپوهنې ته قوي ریاضیکي بنسټونه کېښودل. د نیوټن جاذبه نظریې په مرسته لاهم د آسماني اجسامو د حرکت وړاندوېنه کیږي. د ستورپوهنې په متابعت سره، ټولو ته جوته ...