لمر نیونه یا کسوف څه دی؟

د نوې میاشتې حالت کې د سپوږمۍ سیوری ممکن په ځمکه ولویږي. د ځمکني لیدونکي له نظره په دغه حالت کې لمر د سپوږمۍ لخوا پتیږي او معمولاً وايي چې لمر نیول شوی یا کسوف واقع شوی. که لمر په بشپړ ډول د سپوږمۍ تر شا پټ شي دغه حالت بشپړ لمر نیونه نومیږي، چې معمولاً تر 7.5 دقیقو پورې دوام کوي. بالعکس که سپوږمۍ د لمر یوه برخه پټه کړي په دې صورت کې ناقص لمر نیونه یا قسمي لمر نیونه واقع کیږي. موږ پوهیږو چې سپوږمۍ په بیضوي مدار د ځمکې شاوخوا څرخي، یعنې کله یې واټن ځمکې ته لنډ او کله یې واټن له ځمکې لرې وي. کله چې سپوږمۍ له ځمکې لرې وي، نو د ځمکني لیدونکي له نظره سپوږمۍ له لمر څخه وړوکي ښکاري، نو په دې وخت کې که سپوږمۍ د لمر مخ پت کړي لمر په بشپړ ډول نشي پټولی. په دې حالت کې ځمکنی لیدونکی د سپوږمۍ د دایرې شاوخوا د لمر یوه روښانه کړۍ ویني. دغه ډول لمر نیونې ته حلقوي لمر نیونه یا حلقوي کسوف وايي. د بشپړ لمر نیونې لیدل د طبیعت یو له نا اشنا ښایستونو څخه دی، چې باید هیڅوک یې له لیدلو صرف‌نظر ونه کړي، ان که لیدل یې زحمت او مصرف هم ولري. د بشپړ لمر نیونې پر مهال ورځ دفعتاً شپه کیږي. په آسمان کې ستوري ښکاري، د لمر په څنګونو کې کولی شو د لمر بهرنۍ اتموسفیر، د لمر تاج او د لمر اور غورځونې چې په اصطلاح کې د لمر ټیغ ورته وايي ووینو. تر هغه چې لمر په بشپړ ډول نیول شوی یا تیاره شوی نه وي، باید له فلتر پرته لمر ته ونه ګورو. یعنې باید تیاره نوري فلترونه وکاروو ترڅو د هغه نور مخه چې سترګو ته زیان رسوي ډب کړي. په افغانستان کې د روان کال د چنګاښ په لومړۍ قسمي لمر نیونه وشوه.