پخوا خلکو د سپوږمۍ په اړه څه فکر کولو؟

له پخوا راهیسي ان د تېږې له عصر څخه انسان د سپوږمۍ د بشپړیدو پړاونه لیدل. د ستورو په منځ کې د سپوږمۍ سفر او بیلابېل شکلي پړاونو یې زموږ د پلرونو د تخیل قوه لمسوله. دوی داسې فکر کاوه چې سپوږمۍ د خدایانو یا د واحد خدای د اوسیدو سیمه ده، چې پر خپل ملایم نور د شپې مطلقه تیاره له منځه وړي تر څو انسانان له تیارې ونه ډار شي. زموږ پلرونو ته سپوږمۍ د وخت د محاسبې تر ټولو معتبره مرجع وه چې د لومړۍ او ساده کلیزې په جوړولو کې یې استفاده ترې کوله.

زموږ پلرونو ته د سپوږمۍ واقعي ماهیت تر ډېره معلوم نه و. پخوانیو انسانانو داسې ګومان کاوه چې سپوږمۍ واقعاً خپل شکل بدلوي، نرۍ کیږي او بیا پنډیږي. حتی یونانیان چې د علم مخکښان هم ګڼل کیدل د سپوږمۍ په هکله همدا شان ګومان درلود. په پيل کې دوی داسې ګومان کاوه چې سپوږمۍ یوه نرۍ صفحه یا څرخ دی. وروسته وروسته د سپوږمۍ په اصلي ماهیت پوه شول. یونانیانو ډېر ژر د ځمکې او سپوږمۍ د واټن په هکله پوه شول. له دې وروسته انسان د سپوږمۍ د شکلونو په باب ماجراجویانه فکرونه لرل، تر هغه چې ګالیلئو ګالیله په 1609 میلادي کال کې د لومړي ځل لپاره تلسکوپ اختراع کړ او ستوري یې پکې ولیدل. ګالیله د سپوږمۍ غرونه او د اورغورځونې سوري یې ولیدل او د دغه لنډ ګاونډ لومړنۍ خو ساده نقشه یې رسم کړه. تلسکوپونو پرمختګ کاوه او انسانان په دې پوهېدل چې سپوږمۍ له تیږو جوړه ده اوبه او هوا نلري او د انسان د ژوند لپاره جوړه نه ده. له دې سره سره په 1834 کال کې انسان د سپوږمۍ په اړه یوه بې اساسه مسئله ومنله او باور یې پرې وکړ. یوه امریکايي خبریال راپور ورکړ چې د یوه ستر تلسکوپ په مرسته په سپوږمۍ کې ستر غوايي، اسونه، مرغان، ییږان او ستر مږیان لیدل شوي. دا هغه خبره و چې نه یوازې خبریالانو باور پرې وکړ بلکې پوهان یې هم د باور تر کچې متاثره کړل. ان په اوس عصر کې چې سپوږمۍ ته د اپولو بریالي سفر څخه کلونه تیریږي، بیا هم د سپوږمۍ په هکله ځیني انسانان خرافاتي نظریات لري. مثلاً وايي، سپوږمۍ کېدای شي د لیونتوب باعث شي یا د ونو وده تر تاثیر لاندې راولي او تخم باندې اثر وکړي. ځیني وايي سپوږمۍ او نور ستوري د انسان برخلیک او طالع متاثره کوي، ښکاره خبره ده چې دغه ټولې خبرې هغه مهال سمې راخیژي چې علماً او عقلاً ثابت شي.